Polskie zupy na wigilijnym stole

Zupy od zawsze były ważnym elementem polskiego stołu, zarówno na co dzień jak i od święta. Ich popularność wiązała się z łatwością przyrządzania, małą  pracochłonnością oraz wydajnością. W zależności od regionu możemy obserwować istną paradę zup. Różnorodność w ich przyrządzaniu wiąże się także z rodzinnymi tradycjami i gustami domowników.

Przy okazji zbliżających się Świąt Bożego Narodzenia przyjrzymy się zupom, które najczęściej goszczą na wigilijnych stołach.

W wielu domach, to właśnie zupa jest podawana jako pierwsze danie wigilijne. Najczęściej jest to barszcz czerwony z kołdunami lub uszkami, czy też zupa grzybowa z suszu z łazankami. Przyrządzenie wegetariańskich zup nie jest skomplikowane. Wymaga jedynie mocnego wywaru, odpowiedniego czasu gotowania i doprawienia. Zapewniam, że brak obecności porcji rosołowej nie rujnuje smaku, jakby to mogło się wydawać.

Barszcz czerwony z uszkami jest podawany bodajże na każdym stole wigilijnym. Natomiast sama jego obecność jest podkreślana poprzez różne dodatki, tj. uszka, kołduny gotowane i serwowane wraz z barszczem lub smażone i podawane oddzielnie. Innym, charakterystycznym dodatkiem do wigilijnego barszczu są paszteciki z farszem z kwaszonej kapusty bądź kapusty i grzybów.

Typowo śląskim daniem jest Siemieniotka, czyli zupa lniana o szarym zabarwieniu i aksamitnej konsystencji. Posiada  słodko-słony smak, z delikatną mleczną nutą. Ta tradycyjna potrawa została wpisana na listę produktów tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa.

Daniem, które obowiązkowo gości na świątecznych pomorskich i kaszubskich stołach jest zupa rybna. Podawana jest w wielu wariantach, np.

  • Zupa  ryb morskich i jarzyn (włoszczyzny, kalafiora, soczewicy) i rozmaitych przypraw,
  • Zupa rybna z pomidorami i rozmarynem,
  • Zupa z karpia zabielana podawana z łazankami.
  • Zupa bursztynowa z rybami morskimi, kawiorem i morszczynem, na wywarze z bursztynu.

Z kolei symbolizująca dobrobyt, słodka Zupa migdałowa jest charakterystyczna dla Kresów Wschodnich. Jej głównym składnikiem są migdały oraz mleko. Wybór dodatków jest dowolny. Można skomponować ją z ryżem lub kaszą, z dodatkiem suszonych owoców, tj. rodzynek, żurawiny czy daktyli.

Innymi tradycyjnymi zupami wigilijnymi są także: Zupa z suszu owocowego lub grzybowego, zupa makowa, czy też postny biały barszcz z prawdziwkiem.

Ciekawostką jest, że niektóre składniki wszystkich wigilijnych zup mają przypisane znaczenie. Zgodnie ze staropolskim zwyczajem należy umieścić ich jak najwięcej. W dobroczynnych wigilijnych potrawach powinny znaleźć się:

  • Grzyby- zdrowie
  • Mak, groch, fasola i soczewica– nadzieję (na odrodzenie)
  • Kluski, łazanki, makarony, chleb i zboża – sytość
  • Ryby – obfitość
  • Kapusta – dostatek
  • Orzechy, bakalie i susz – urodzaj i miłość

zupa bursztynowa

 

Cechą wszystkich wigilijnych potraw, w tym także zup, jest brak zawartości mięsa. Niestety wiele rodzin odchodzi już od tej tradycji, podając soczyste sztuki mięsa pieczone indyki rodem z USA. Mimo wszystko należy zawsze pamiętać o tym, że Święta Bożego Narodzenia to czas radości, jedności i zrozumienia, czego Wam wszystkim  z całego serca życzę.

Wesołych Świąt!

Krzysztof Szulborski
Poradnik Restauratora nr 12 (184)/2014

fot. Tomasz Rogala